MADEN YÖNETMELİĞİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİK VE ZEYTİNLİKLER HAKKINDA BASIN AÇIKLAMASI

Hatırlanacağı üzere Türk Ziraat Yüksek Mühendisleri Birliği, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 03 Nisan 2012 tarihli Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Zeytinciliğin Islahı, Yabanilerin Aşılattırmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin” 1.ve 2. maddelerin yasalara ve hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle Danıştay’a başvurarak yürütmeni durdurulmasını talep etmiş, Danıştay Sekizinci Dairesi, Birliğimizin itirazını haklı bularak 20.06.2013 tarihinde yürütmeyi durdurma kararı vermiştir.

Danıştay Sekizinci Dairesinin 19/2/2015 tarihli ve Esas No: 2012/6113 ; Karar No: 2015/998 sayılı kararı ile Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde yer alan ‘’Zeytinlik Saha’’ tanımının ve 23 üncü maddesinin ‘’Zeytinlik sahaları içinde ve bu sahalara en az üç kilometre mesafede zeytin ağaçlarının bitkisel gelişimini ve çoğalmalarını engelleyecek kimyevi atık, toz ve duman çıkaran tesis yapılamaz ve işletilemez. Bu alanlarda yapılacak zeytinyağı fabrikaları ile küçük ölçekli tarımsal işletmelerin yapımı ve işletilmesi Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın iznine bağlıdır.’’ cümleleri dışındaki diğer kısmı yönünden iptaline karar verilmiştir.
Benzer şekilde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 01.03. 2022 tarihli Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Maden Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’te; Birinci olarak, “Ülkenin elektrik ihtiyacını karşılamak üzere yürütülen madencilik faaliyetlerinin tapuda zeytinlik olarak kayıtlı olan alanlara denk gelmesi ve faaliyetlerin başka alanlarda yürütülmesinin mümkün olmaması durumunda madencilik faaliyeti yürütecek kişinin faaliyetlerin bitiminde sahayı rehabilite ederek eski hale getireceğini taahhüt etmesi şartıyla Genel Müdürlük tarafından belirlenen çalışma takvimi içerisinde zeytin sahasının madencilik faaliyeti yürütülecek kısmının taşınmasına, sahada madencilik faaliyetleri yürütülmesine ve bu faaliyetlere ilişkin geçici tesisler inşa edilmesine kamu yararı dikkate alınarak Bakanlıkça izin verilebilir.” İkinci olarak, “Zeytin sahasının taşınmasının mümkün olmadığı durumlarda sahada madencilik faaliyetleri yürütülmesine ve bu faaliyetlere ilişkin geçici tesisler inşa edilmesine kamu yararı dikkate alınarak Bakanlıkça izin verilebilmesi için madencilik faaliyeti yürütecek kişinin madencilik faaliyetleri bitiminde sahayı rehabilite ederek eski hale getireceğini ve Tarım ve Orman Bakanlığınca uygun görülecek alanda dikim normlarına uygun, faaliyet yürütülecek saha ile eşdeğer büyüklükte zeytin bahçesi tesis edeceğini taahhüt etmesi zorunludur” denilmektedir.

İlgili yönetmelikte zeytinlik alanların madencilik faaliyetine açılması Zeytinciliğin Islahı Yabanilerinin Aşılattırılmasına Dair Kanun’un 20. Maddesine aykırı olduğu görüşündeyiz.
(Madde 20 – (Değişik: 28/2/1995-4086/5 md.) Zeytinlik sahaları içinde ve bu sahalara en az 3 kilometre mesafede zeytinyağı fabrikası hariç zeytinliklerin vegatatif ve generatif gelişmesine mani olacak kimyevi atık bırakan, toz ve duman çıkaran tesis yapılamaz ve işletilemez.)
(Madde 20 – (Değişik ikinci fıkra: 23/1/2008-5728/99 md.) Zeytincilik sahaları daraltılamaz. Ancak, belediye sınırları içinde bulunan zeytinlik sahalarının imar hudutları kapsamı içine alınması hâlinde altyapı ve sosyal tesisler dahil toplam yapılaşma, zeytinlik alanının % 10’unu geçemez. Bu sahalardaki zeytin ağaçlarının sökülmesi Tarım ve Köyişleri Bakanlığının fenni gerekçeye dayalı iznine tabidir.”)
İdarelerin yönetmelik düzenleme yetkisi yasama organının çizdiği sınırlar içerisinde, başta Anayasa olmak üzere, Kanun, Tüzük gibi üst hukuk normlarına aykırı olmamak şartına bağlı olarak gerçekleşebileceği tarafımızca bilinmektedir.

Zeytin ağacı, uygun koşullarda yetiştirilirse 5-6 yıl içinde meyve verir. 35-150 yıl arası ağacın olgunluk ve tam verim dönemidir. Bu nedenle zeytin ağaçlarının başka alanlara taşınması ağaç tahribatına neden olacağı gibi, yönetmelikte madencilik faaliyetleri bitiminde sahayı rehabilite ederek eski hale getireceğinin belirtilmesi sadece bir temenniden ibaret olup zeytin alanlarının daraltılmasını önleyemez.
Covid 19 salgınındaki belirsizlik ve oluşabilecek yağ talebinin karşılanabilmesi gerekçesiyle Türkiye’nin 29 Temmuz 2021 tarihine kadar zeytin yağı ihracatını durdurulduğu unutulmamalıdır.
Yağışların azaldığı ve kuraklığın arttığı bir dönemde tarımsal potansiyelimizi artırmak özellikle zeytin gibi tüm stratejik ürünlerimizin verimlerini artırmak, üretim alanlarını genişletmek, çevreyi korumak ve oluşabilecek zararlara karşı gerekli tedbirleri almak geleceğimiz açısından kaçınılmaz bir gerçektir.

Bu nedenlerle Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından düzenlenen yönetmeliğin yeniden gözden geçirilmesi gerektiği düşüncesindeyiz.

Mehmet Ali ÜNAL

Yönetim Kurulu Adına TZYMB Genel Başkanı