Cumartesi Sohbetleri kapsamında yapılan “Bitki Islahçı Hakları ve UPOV” konulu sohbet toplantımız 12 Ocak 2008 tarihinde Birliğimiz Prof.Dr.Orhan DÜZGÜNEŞ Toplantı Salonunda yapıldı. Toplantıda konuşan Birlik Başkanı Dr. Ahmet ERDURMUŞ; “Ülkemizde bitki çeşitlerinin geliştirilmesi, yeni çeşitlerin ve ıslahçı haklarının korunması için çok çalışmak gerekmektedir. Ülkemizde tarım sektörünün rekabet gücünü artırmaya yönelik olarak tarımsal verimliliği artırmak bunun için de yeni bitki çeşitlerini geliştirmek zorundayız. Bitkisel biyoçeşitlilik bakımından dünyada en zengin ülke konumunda olan, 8000 kadar endemik türe sahip Ülkemizde gen kaynaklarının korunması da bu anlamda özel önem taşımaktadır. Araştırmacılarımızı desteklemeli, onların haklarının korunmasına yönelik düzenlemeleri yapmalıyız. Uluslar arası alanda Ülkemiz hakları sonuna kadar korunmalıdır.” dedi.
Toplantıda bilgi sunan Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürü Kamil YILMAZ ise; “Türkiye bitki ıslahı çalışmalarında yeni bir strateji belirlemek zorundadır. AR-GE çalışmaları desteklenmeli, araştırmacıların hakları korunmalı ve bu anlamda organizasyon yapısı da yenilenmelidir.” diye konuştu. YILMAZ; “Bitki ıslahını özendirmek,ilerletmek yolu ile tarım ve ormancılığın gelişip, kalkınmasına imkan sağlamak, Üye ülkeler arasında üniform ve açıklıkla tanımlanmış prensiplere dayanan BÇK ilişkin yasal düzenlemeleri uyumlu hale getirmek, ayrıca yeni bitki çeşitlerinin tanımlanması ve F.Y.D. Testleri ile ilgili yöntemleri belirlemek ve kolaylaştırmak amacını taşıyan UPOV; yeni bitki çeşitlerinin korunması amacıyla 1961 yılında Fransa’ da (Paris) imzalanan bir antlaşma ile UPOV (International Union For the Protection of New Varieties Plants) (Uluslar Arası Yeni Bitki Çeşitlerini Koruma Birliği) kurulmuştur. Söz konusu antlaşma metni 1972, 1978 ve 1991 yıllarında revize edilmiştir. Türkiye ise 18 kasım 2007 UPOV’a üye olmuştur. Ayrıca Türkiye; 1963 yılında Ülkemiz Uluslar arası Tohum Test Birliğine (ISTA), 1968 yılında bazı bitki türlerinde (Çayır Mer’a Yem Bitkileri, Ş. Pancarı ve Hububat) OECD Tohum Sertifikasyon Sistemine dahil olmuştur.” dedi. Kamil YILMAZ; “Türkiye’de Bitki Islahı ve Tohumluk Üretimi çalışmaları 1930’lu yıllarda başladığını, 1953 Yılında Tohumluk Kontrol ve Sertifikasyon işleri deneme amacıyla A.Ü. Ziraat Fakültesi bünyesinde yapılmıştır. 1959 Yılında Ankara Tohumluk Kontrol ve Sertifikasyon Enstitüsü ve 1960 yılında ise Bölge Çeşit Deneme Enstitüleri kuruldu. 1963 Yılında 308 Sayılı Tohumlukların Tescil, Kontrol ve Sertifikasyonu Hakkındaki Kanun yayınlandı. 15/01/2004 tarihinde 5042 Sayılı “Yeni Bitki Çeşitlerine Ait Islahçı Haklarının Korunmasına İlişkin Kanun kabul edildi. 8/11/2006 tarihinde ise Tohumculuk Yasası kabul edildi.” diye konuştu. Çiftçilerimize yönelik olarak kanunda çiftçi istisnası olduğunu belirten YILMAZ bu çerçevede; hibrit ve sentetik çeşitler hariç, çiftçilerin kendi arazilerinde yaptıkları üretim sonucunda elde ettikleri üründen, kendi arazilerinde yaptıkları üretimler için korunan çeşidin çoğaltım materyalini kullanabilmeye yetkileri vardır.” diye konuştu.
.JPG)
Türkiye’de Bitki Islahçı Hakları ve UPOV konulu sohbet toplantımızdan diğer notlar aşağıda verilmiştir.
Tohum, Dünyada kullanılan ilk tarımsal girdidir.
Ø Günümüzde tohum bir endüstri haline gelmiştir.
Ø Tohum, dünyada ve ülkemizde stratejik öneme sahiptir.
Ø Bitkisel üretimin en önemli ve vazgeçilmez bir girdisidir.
Ø İlk tohumluk laboratuarı 1869 yılında Almanya’da, 1871 yılında Danimarka ve 1876’da ise ABD’de kuruldu.
Ø 1906 yılında Almanya’da ESTA (Avrupa Tohumluk Kontrol Birliği),
Ø 1908 yılında ABD ve Kanada tarafından Resmi Tohumluk Sertifikasyon Ajansları Birliği (AOSCA) kuruldu.
Ø Uluslararası Tohum Test Birliği (ISTA) 1924 yılında kuruldu.
Ø Aynı yıl Uluslararası Tohum Ticaret Federasyonu FIS kuruldu.
Ø OECD Tohum Sertifikasyon Sistemi 1958’de oluşturuldu.
Ø Uluslararası Yeni Bitki Çeşitlerinin Koruma Birliği (UPOV) 1961’de kurulmuştur.
Ø Uluslararası Tohum Ticaretini kolaylaştırmak,
Ø Çeşit Tescili, Çeşit Koruma ve Tohumluk Standartları konularında ortak metod birliği oluşturmak,
Ø Tohum kullanıcıya/çiftçiye yönelik minimum kalite ve çeşit garantisini sağlamaktır.
Ø Dünyada bütün bitki türlerinde kullanılan tohumluğun parasal değeri 50 milyar ABD dolarıdır.
Ø Yine Dünyada ticarete konu olan tohumluğun parasal değeri (Yaklaşık 30 milyar ABD dolarıdır)
.JPG)
TÜRKİYE’DE TOHUMLUK ENDÜSTRİSİNİN GELİŞİMİ:
l Türkiye’de Bitki Islahı ve Tohumluk Üretimi çalışmaları 1930’ lu yıllarda başlatıldı.
l 1953 Yılında Tohumluk Kontrol ve Sertifikasyon işleri Deneme amacıyla A.Ü. Ziraat Fakültesi bünyesinde yapılmıştır.
l &n
